Πως Κατανοείτε τον Κόσμο μας
ΠΩΣ ΚΑΤΑΝΟΕΙΤΕ ΤΟΝ ΚΟΣΜΟ
Ένα τεστ από το βιβλίο Factfulness του Hans Rosling
Αν θέλετε να δοκιμάσετε την γνώση σας σχετικά με τον κόσμο, παρακαλούμε πάρτε μια λευκή σελίδα και μολύβι και απαντήστε τις ακόλουθες 13 ερωτήσεις που αφορούν γεγονότα.
1. Σε όλες τις χώρες χαμηλού εισοδήματος στον κόσμο σήμερα πόσα κορίτσια τελειώνουν την πρωτοβάθμια εκπαίδευση;
Α: 20 τοις εκατό
Β: 40 τοις εκατό
Γ. 60 τοις εκατό
2. Πού ζει η πλειοψηφία του παγκόσμιου πληθυσμού;
Α: σε χώρες χαμηλού εισοδήματος
Β: σε χώρες μεσαίου εισοδήματος
Γ: σε χώρες υψηλού εισοδήματος
3. Τα τελευταία 20 χρόνια το ποσοστό του παγκόσμιου πληθυσμού που ζει σε ακραία φτώχια έχει:
Α: σχεδόν διπλασιαστεί
Β: παρέμεινε λίγο πολύ ίδιο
Γ: μειώθηκε σχεδόν στο μισό
4. Ποιο είναι το προσδόκιμο ζωής σήμερα στον κόσμο;
Α: 50 χρόνια
Β: 60 χρόνια
Γ: 70 χρόνια
5. Υπάρχουν 2 δισεκατομμύρια παιδιά στον κόσμο σήμερα, ηλικίας από 0 έως 15 ετών. Πόσα παιδιά θα υπάρχουν το έτος 2100, σύμφωνα με τα Ηνωμένα Έθνη;
Α: 4 δισεκατομμύρια
Β: 3 δισεκατομμύρια
Γ: 2 δισεκατομμύρια
6. Τα Ηνωμένα Έθνη προβλέπουν ότι το 2100 ο παγκόσμιος πληθυσμός θα έχει αυξηθεί κατά άλλα 4 δισεκατομμύρια άτομα. Ποια θα είναι η βασική αιτία;
Α: θα υπάρχουν περισσότερα παιδιά (ηλικίας κάτω των 15 ετών)
Β: θα υπάρχουν περισσότεροι ενήλικες (ηλικίας από 15 έως 74 ετών)
Γ: θα υπάρχουν περισσότεροι ηλικιωμένοι (από 74 ετών και άνω)
7. Πώς άλλαξε ο αριθμός των θυμάτων ανά έτος εξαιτίας φυσικών καταστροφών τα τελευταία εκατό χρόνια;
Α: αυξήθηκε πάνω από το διπλάσιο
Β: έμεινε περίπου ίδιος
Γ: μειώθηκε σε λιγότερο από το μισό
8. Υπάρχουν περίπου 7 δισεκατομμύρια άνθρωποι στον κόσμο σήμερα. Ποιος χάρτης δείχνει καλύτερα πού ζουν; (Κάθε σχήμα αντιπροσωπεύει 1 δισεκατομμύριο άτομα.)
9. Πόσα από τα σημερινά παιδιά ηλικίας ενός έτους έχουν εμβολιαστεί για κάποια ασθένεια;
Α: 20 τοις εκατό
Β: 50 τοις εκατό
Γ: 80 τοις εκατό
10. Σε παγκόσμιο επίπεδο: ένας άνδρας 30 ετών έχει περάσει 10 χρόνια στο σχολείο κατά μέσον όρο. Πόσα χρόνια έχει περάσει μια γυναίκα της ίδιας ηλικίας στο σχολείο;
Α: 9 χρόνια
Β: 6 χρόνια
Γ: 3 χρόνια
11. Το 1996 οι τίγρεις, τα γιγαντιαία πάντα και οι μαύροι ρινόκεροι ανήκαν στα είδη που κινδύνευαν να εξαφανιστούν. Πόσα από αυτά τα είδη απειλούνται περισσότερο σήμερα;
Α: δυο από αυτά
Β: ένα από αυτά
Γ: κανένα από αυτά
12. Πόσοι άνθρωποι στον κόσμο έχουν πρόσβαση στον ηλεκτρισμό;
Α: 20 τοις εκατό
Β: 50 τοις εκατό
Γ: 80 τοις εκατό
13. Οι ειδικοί για το παγκόσμιο κλίμα πιστεύουν ότι τα επόμενα 100 χρόνια η μέση θερμοκρασία θα:
Α: θα αυξηθεί
Β: θα μείνει ίδια
Γ: θα μειωθεί
Εδώ είναι οι σωστές απαντήσεις:
1: Γ, 2: Β, 3: Γ, 4: Γ, 5: Γ, 6: Β, 7: Γ, 8: Α, 9: Γ, 10: Α, 11: Γ, 12: Γ, 13: Α
Βάλτε έναν βαθμό για κάθε σωστή απάντηση και σημειώστε το συνολικό σας σκορ στο χαρτί σας.
Σχόλια
Πώς τα πήγατε; Κάνατε πολλά λάθη; Νομίζετε ότι στις περισσότερες περιπτώσεις απλώς μαντεύατε; Αν συνέβη έτσι, επιτρέψτε μου να σας πω δυο πράγματα για να σας παρηγορήσω.
Πρώτον: όταν θα έχετε διαβάσει το βιβλίο Factfulness θα τα πάτε πολύ καλύτερα. Όχι γιατί θα έχετε καθίσει και θα έχετε απομνημονεύσει πολλά στατιστικά στοιχεία (μπορεί να είμαι καθηγητής της παγκόσμιας υγείας, αλλά δεν είμαι τρελός). Θα τα πάτε καλύτερα επειδή θα έχω μοιραστεί μαζί σας ένα σύνολο από απλά εργαλεία σκέψης. Αυτά θα σας βοηθήσουν να δείτε σωστά την ευρύτερη εικόνα και θα βελτιώσουν την κατανόησή σας για το πώς λειτουργεί ο κόσμος, χωρίς να χρειαστεί να μάθετε όλες τις λεπτομέρειες.
Και δεύτερον: Αν τα πήγατε άσχημα στο τεστ, έχετε πολύ καλή συντροφιά. Στην διάρκεια των δέκα τελευταίων ετών έχω κάνει εκατοντάδες γρήγορες ερωτήσεις σαν αυτές σχετικά με την φτώχεια και τον πλούτο, με την αύξηση του πληθυσμού, με τις γεννήσεις, τους θανάτους, την εκπαίδευση, την υγεία, το φύλο, την βία, την ενέργεια και το περιβάλλον – βασικά παγκόσμια σχέδια και τάσεις – σε χιλιάδες ανθρώπους σε όλο τον κόσμο. Τα τεστ δεν είναι περίπλοκα και δεν υπάρχουν πονηρές ερωτήσεις. Προσέχω ώστε να χρησιμοποιώ μόνο γεγονότα που είναι σαφώς αποδεδειγμένα και δεν αμφισβητούνται. Και όμως οι περισσότεροι άνθρωποι αποτυγχάνουν.
Ογδόντα τοις εκατό των ανθρώπων απαντούν σωστά στην ερώτηση σχετικά με την κλιματική αλλαγή. Σε όλες τις πλούσιες χώρες ελέγξαμε την κοινή γνώμη με δημοσκοπήσεις και οι περισσότεροι άνθρωποι γνωρίζουν ότι οι ειδικοί για το κλίμα προβλέπουν πιο θερμό καιρό. Σε λίγες μόνο δεκαετίες τα επιστημονικά ευρήματα βγήκαν από τα εργαστήρια και έφθασαν στο κοινό. Αυτή είναι μια μεγάλη επιτυχία όσον αφορά την δημόσια γνώση.
Εκτός όμως από την κλιματική αλλαγή υπάρχει γενική άγνοια (και με αυτό δεν εννοώ ανοησία ή κάτι σκόπιμο, αλλά απλώς την έλλειψη ορθής γνώσης) όσον αφορά όλες τις άλλες ερωτήσεις. Το 2017 ζητήσαμε από 12.000 ανθρώπους σε 14 χώρες να απαντήσουν στις ερωτήσεις μας. Κατά μέσον όρο έδωσαν δυο σωστές απαντήσεις στις πρώτες 12 ερωτήσεις. Κανένας δεν πέτυχε το άριστα και μόνο ένα άτομο (στην Σουηδία) απάντησε σωστά σε 11 από τις 12 ερωτήσεις. Και ένα 15 τοις εκατό δεν απάντησε σωστά σε καμιά ερώτηση!
Ίσως να σκέφτεστε ότι τα πιο μορφωμένα άτομα θα τα πάνε καλύτερα. Ή ότι οι άνθρωποι ενδιαφέρονται για άλλα θέματα. Έτσι σκεφτόμουν και εγώ κάποτε, αλλά είχα λάθος. Έθεσα ερωτήσεις σε ανθρώπους σε όλον τον κόσμο και σε όλους τους τομείς της ζωής: φοιτητές ιατρικής, δασκάλους, λέκτορες πανεπιστημίων, εξέχοντες επιστήμονες, τραπεζικούς επενδυτές, διευθυντές πολυεθνικών εταιριών, δημοσιογράφους, ακτιβιστές, ακόμα και γερουσιαστές και πολιτικούς. Ανθρώπους με ανώτερη μόρφωση που ενδιαφέρονται για τον κόσμο.
Όμως οι περισσότεροι από αυτούς, με μεγάλη πλειοψηφία, έδωσε λάθος απαντήσεις. Μερικές από τις ομάδες αυτές πέτυχαν βαθμολογία μικρότερη ακόμα και από το πλατύ κοινό, μερικές από τις πιο εκπληκτικές απαντήσεις προήλθαν από μια ομάδα ατόμων που κατείχαν Νόμπελ ή ήταν ιατρικοί ερευνητές. Συνεπώς δεν είναι θέμα νοημοσύνης. Όλοι φαίνεται να κατανοούν εντελώς λάθος τον κόσμο.
Και μάλιστα όχι εντελώς λάθος, αλλά συστηματικά λάθος. Και με αυτό εννοώ ότι τα αποτελέσματα αυτών των τεστ δεν είναι τυχαία: είναι χειρότερα από τις απαντήσεις που παίρνω από άτομα χωρίς καμιά απολύτως γνώση!