Η Κατάσταση του Πλανήτη
Γ.Γ. ΟΗΕ: Η Κατάσταση του Πλανήτη
Ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτιέρες, σε ομιλία του στο Πανεπιστήμιο της Κολούμπια παρουσίασε την κατάσταση του πλανήτη μας και τις ενέργειες που πρέπει να αναλάβουμε τώρα.
Συναντιόμαστε με αυτόν τον ασυνήθιστο τρόπο καθώς μπαίνουμε στον τελευταίο μήνα αυτής της πιο ασυνήθιστης χρονιάς. Αντιμετωπίζουμε μια καταστροφική πανδημία, νέα ύψη παγκόσμιας υπερθέρμανσης, χειρότερη οικολογική υποβάθμιση και νέα εμπόδια στο έργο μας προς τους παγκόσμιους στόχους για πιο δίκαιη, χωρίς αποκλεισμούς και βιώσιμη ανάπτυξη. Με απλά λόγια, η κατάσταση του πλανήτη είναι υπό κατάρρευση.
Η ανθρωπότητα διεξάγει πόλεμο με την φύση. Αυτό είναι αυτοκτονικό. Η φύση επιτίθεται πάντα – και το κάνει ήδη με αυξανόμενη δύναμη και οργή.
Η βιοποικιλότητα καταρρέει. Ένα εκατομμύριο είδη κινδυνεύουν να εξαφανιστούν. Τα οικοσυστήματα εξαφανίζονται μπροστά στα μάτια μας. Οι έρημοι εξαπλώνονται. Οι υγρότοποι χάνονται. Κάθε χρόνο, χάνουμε 10 εκατομμύρια εκτάρια δασών. Οι ωκεανοί υπεραλιεύονται – και πνίγονται στα πλαστικά απορρίμματα. Το διοξείδιο του άνθρακα που απορροφούν κάνει τις θάλασσες όξινες. Οι κοραλλιογενείς ύφαλοι λευκαίνουν και πεθαίνουν.
Η ατμοσφαιρική ρύπανση και η ρύπανση των υδάτων σκοτώνουν 9 εκατομμύρια ανθρώπους ετησίως – έξι φορές περισσότερο από το τρέχον ποσοστό της πανδημίας. Και με τους ανθρώπους και τα ζώα να πλησιάζουν περαιτέρω σε βιότοπους ζώων και να διαταράσσουν τους παρθένους τόπους θα μπορούσαμε να δούμε περισσότερους ιούς και άλλους παράγοντες που προκαλούν ασθένειες να μεταπηδούν από ζώα σε ανθρώπους. Ας μην ξεχνάμε ότι το 75% των νέων εμφανιζόμενων ανθρώπινων μολυσματικών ασθενειών είναι ζωονοσογόνοι.
Σήμερα, δύο νέες έγκυρες εκθέσεις από τον Παγκόσμιο Μετεωρολογικό Οργανισμό και το Πρόγραμμα Περιβάλλοντος των Ηνωμένων Εθνών αναφέρουν πόσο κοντά είμαστε στην καταστροφή του κλίματος. Το 2020 κοντεύει να είναι ένα από τα τρία πιο θερμά έτη παγκοσμίως – παρόλη την δροσιστική επίδραση του φετινού Λα Νίνια. Η τελευταία δεκαετία ήταν η πιο θερμή στην ανθρώπινη ιστορία.
Η θερμότητα του ωκεανού έχει φθάσει σε επίπεδα ρεκόρ. Φέτος, περισσότερο από το 80 τοις εκατό των ωκεανών του κόσμου βίωσαν θαλάσσια θερμά κύματα. Στην Αρκτική το 2020 σημειώθηκε εξαιρετική ζέστη, με θερμοκρασίες που ξεπερνούν κατά τις 3 βαθμούς Κελσίου τον μέσο όρο – και πάνω από 5 βαθμούς στην βόρεια Σιβηρία. Ο Αρκτικός θαλάσσιος πάγος τον Οκτώβριο ήταν ο χαμηλότερος που έχει καταγραφεί ως τώρα – και τώρα το εκ νέου πάγωμα ήταν το πιο αργό που έχει καταγραφεί. Ο πάγος της Γροιλανδίας συνέχισε τη μακροπρόθεσμη πτώση του, χάνοντας κατά μέσο όρο 278 γιγατόνους ετησίως. Το μόνιμο στρώμα πάγου λιώνει και έτσι απελευθερώνει μεθάνιο, ένα ισχυρό αέριο θερμοκηπίου.
Τεράστιες πυρκαγιές, πλημμύρες, κυκλώνες και τυφώνες είναι ολοένα και πιο συνήθη φαινόμενα. Η εποχή των κυκλώνων του Βόρειου Ατλαντικού έχει δει 30 τυφώνες, υπερδιπλασιάζοντας την για πολλά χρόνια μέση τιμή και σπάζοντας το ρεκόρ για μια πλήρη εποχή. Η Κεντρική Αμερική εξακολουθεί να χτυπιέται τα τελευταία χρόνια και από τις δύο μεριές από αλλεπάλληλους τυφώνες, στην πιο έντονη περίοδο των τυφώνων. Πέρυσι, τέτοιες καταστροφές κόστισαν στον κόσμο 150 δισεκατομμύρια δολάρια.
Τα λοκντάουν εξαιτίας του COVID-19 μείωσαν προσωρινά τις εκπομπές και την ρύπανση. Ωστόσο, τα επίπεδα του διοξειδίου του άνθρακα εξακολουθούν να είναι πολύ υψηλά και αυξάνονται. Το 2019 τα επίπεδα διοξειδίου του άνθρακα έφτασαν το 148% των προ-βιομηχανικών επιπέδων. Το 2020 η ανοδική τάση συνεχίστηκε παρά την πανδημία. Το μεθάνιο αυξήθηκε ακόμη περισσότερο, φθάνοντας το 260%. Το οξείδιο του αζώτου, ένα ισχυρό αέριο θερμοκηπίου αλλά και ένα αέριο που βλάπτει την στιβάδα του όζοντος, έχει αυξηθεί κατά 123%.
Εν τω μεταξύ, οι πολιτικές για το κλίμα δεν έχουν ακόμη ανταποκριθεί στην πρόκληση. Οι εκπομπές είναι 62% υψηλότερες τώρα από ό,τι όταν ξεκίνησαν οι διεθνείς διαπραγματεύσεις για το κλίμα το 1990. Κάθε δέκατο ενός βαθμού θερμοκρασίας έχει σημασία. Σήμερα, βρισκόμαστε στους 1,2 βαθμούς θερμοκρασίας και ήδη παρατηρούμε πρωτοφανείς ακραίες κλιματικές συνθήκες και αστάθεια σε κάθε περιοχή και σε κάθε ήπειρο. Προχωρούμε προς μια μεγάλη αύξηση της θερμοκρασίας από 3 έως 5 βαθμούς Κελσίου αυτόν τον αιώνα. Η επιστήμη είναι ξεκάθαρη: για να περιορίσει την άνοδο της θερμοκρασίας στους 1,5 βαθμούς Κελσίου πάνω από τα προ-βιομηχανικά επίπεδα, ο κόσμος πρέπει να μειώσει την παραγωγή ορυκτών καυσίμων κατά περίπου 6% κάθε χρόνο από τώρα έως το 2030. Αντιθέτως ο κόσμος πηγαίνει στην αντίθετη κατεύθυνση, προγραμματίζοντας ετήσια αύξηση 2%.
Η επίπτωση της επίθεσης στον πλανήτη μας, εμποδίζει τις προσπάθειές μας να εξαλείψουμε την φτώχεια και να εξαλείψουμε την επισιτιστική ανασφάλεια. Καθιστά επίσης το έργο μας για την ειρήνη ακόμη πιο δύσκολο, καθώς οι διαταραχές οδηγούν σε αστάθεια, μετακινήσεις πληθυσμών και σύγκρουση. Δεν είναι τυχαίο ότι το 70% των πιο ευάλωτων στο κλίμα χωρών είναι επίσης από τις πιο ευάλωτες πολιτικά και οικονομικά.
Δεν είναι τυχαίο ότι από τις 15 χώρες που είναι πιο ευαίσθητες σε κλιματικούς κινδύνους, οκτώ φιλοξενούν ειρηνευτική ή ειδική πολιτική αποστολή των Ηνωμένων Εθνών. Όπως πάντα, οι επιπτώσεις επηρεάζουν περισσότερο τους πιο ευάλωτους ανθρώπους του κόσμου. Όσοι έχουν συμβάλλει ελάχιστα στην δημιουργία του προβλήματος υποφέρουν περισσότερο. Ακόμη και στον ανεπτυγμένο κόσμο, οι περιθωριοποιημένοι είναι τα πρώτα θύματα καταστροφών και οι τελευταίοι που ανακάμπτουν.
Ας είμαστε σαφείς: οι ανθρώπινες δραστηριότητες βρίσκονται στην ρίζα της πορείας μας προς το χάος. Αλλά αυτό σημαίνει ότι η ανθρώπινη δράση μπορεί να βοηθήσει στην επίλυσή τους. Η ειρήνη με την φύση είναι το καθοριστικό καθήκον του 21ου αιώνα. Πρέπει να είναι η κορυφαία, η σημαντικότερη προτεραιότητα για όλους, παντού.
Σε αυτό το πλαίσιο, η ανάκαμψη από την πανδημία είναι μια ευκαιρία. Μπορούμε να δούμε ακτίνες ελπίδας με την μορφή του εμβολίου. Αλλά δεν υπάρχει εμβόλιο για τον πλανήτη. Η φύση χρειάζεται διάσωση. Ξεπερνώντας την πανδημία, μπορούμε επίσης να αποτρέψουμε την καταστροφή του κλίματος και να αποκαταστήσουμε τον πλανήτη μας. Αυτό είναι μια επική δοκιμασία για την πολιτική. Αλλά τελικώς πρόκειται για μια ηθική δοκιμασία.
Τα τρισεκατομμύρια δολάρια που απαιτούνται για την ανάρρωση από τον COVID είναι χρήματα που δανειζόμαστε από τις μελλοντικές γενιές. Και την παραμικρή δεκάρα. Δεν μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε αυτούς τους πόρους για να κλειδώσουμε τις πολιτικές που τις επιβαρύνουν με ένα τεράστιο χρέος σε έναν καταεστραμμένο πλανήτη. Ήλθε η ώρα να πατήσετε τον "πράσινο διακόπτη". Έχουμε την ευκαιρία όχι απλώς να επαναφέρουμε την παγκόσμια οικονομία αλλά και να την μεταμορφώσουμε. Μια βιώσιμη οικονομία που θα βασίζεται σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας θα δημιουργήσει νέες θέσεις εργασίας, καθαρότερες υποδομές και ένα ανθεκτικό μέλλον. Ένας κόσμος χωρίς αποκλεισμούς θα βοηθήσει να διασφαλιστεί ότι οι άνθρωποι μπορούν να απολαμβάνουν καλύτερη υγεία και τον πλήρη σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων τους και να ζουν με αξιοπρέπεια σε έναν υγιή πλανήτη. Η ανάρρωση από τον COVID και η διάσωση του πλανήτη μας πρέπει να είναι οι δύο όψεις του ίδιου νομίσματος.
Επιτρέψτε μου να ξεκινήσω με την κατάσταση έκτακτης ανάγκης για το κλίμα. Αντιμετωπίζουμε τρεις επιταγές στην αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης: Πρώτον, πρέπει να επιτύχουμε παγκόσμια μείωση εκπομπών άνθρακα μέσα στις επόμενες τρεις δεκαετίες. Δεύτερον, πρέπει να ευθυγραμμίσουμε την παγκόσμια χρηματοδότηση πίσω από την Συμφωνία του Παρισιού, το προσχέδιο του κόσμου για την δράση για το κλίμα. Τρίτον, πρέπει να κάνουμε μια σημαντική ανακάλυψη στην προσαρμογή για την προστασία του κόσμου – και ιδιαίτερα των πιο ευάλωτων ανθρώπων και χωρών – από τις κλιματικές επιπτώσεις.
Επιτρέψτε μου να τα πάρουμε με την σειρά. Πρώτον, μείωση εκπομπών άνθρακα – καθαρές μηδενικές εκπομπές αερίων θερμοκηπίου. Τις τελευταίες εβδομάδες έχουμε δει σημαντικές θετικές εξελίξεις. Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει δεσμευτεί να γίνει η πρώτη καθαρή για το κλίμα ήπειρος έως το 2050 και αναμένω ότι θα αποφασίσει να μειώσει τις εκπομπές της τουλάχιστον έως 55% - κάτω από τα επίπεδα του 1990 - έως το 2030. Το Ηνωμένο Βασίλειο, η Ιαπωνία, η Δημοκρατία της Κορέας και περισσότερες από 110 χώρες έχουν δεσμευτεί για την εκμηδένιση των εκπομπών άνθρακα έως το 2050. Η νεοεκλεγείσα κυβέρνηση των Ηνωμένων Πολιτειών ανακοίνωσε ακριβώς τον ίδιο στόχο. Η Κίνα έχει δεσμευτεί να φτάσει το όριο αυτό πριν από το 2060. Αυτό σημαίνει ότι μέχρι τις αρχές του επόμενου έτους, χώρες που αντιπροσωπεύουν περισσότερο από το 65% των παγκόσμιων εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα και περισσότερο από το 70% της παγκόσμιας οικονομίας θα έχουν αναλάβει φιλόδοξες δεσμεύσεις για την εξουδετέρωση των εκπομπών άνθρακα. Πρέπει να μετατρέψουμε αυτήν την ορμή σε κίνημα.
Ο κεντρικός στόχος των Ηνωμένων Εθνών για το 2021 είναι η οικοδόμηση ενός πραγματικά παγκόσμιου συνασπισμού για την εξουδετέρωση των εκπομπών άνθρακα. Πιστεύω ακράδαντα ότι το 2021 μπορεί να είναι ένα νέο έτος άλματος – το έτος ενός κβαντικού άλματος προς την εξουδετέρωση εκπομπών άνθρακα. Κάθε χώρα, πόλη, χρηματοπιστωτικό ίδρυμα και εταιρεία θα πρέπει να υιοθετήσει σχέδια για μετάβαση σε καθαρές μηδενικές εκπομπές έως το 2050 και ενθαρρύνω τους κύριους εκπομπούς να οδηγήσουν τον δρόμο στην λήψη αποφασιστικής δράσης τώρα για να φτάσουν στον σωστό δρόμο και να επιτύχουν αυτό το όραμα, το οποίο σημαίνει μείωση των παγκόσμιων εκπομπών κατά 45% έως το 2030 σε σύγκριση με τα επίπεδα του 2010. Και αυτό πρέπει να είναι σαφές στις εθνικά καθορισμένες συνεισφορές.
Κάθε άτομο πρέπει επίσης να παίξει τον ρόλο του – ως καταναλωτές, ως παραγωγοί, ως επενδυτές. Η τεχνολογία είναι στο πλευρό μας. Η καλή οικονομική ανάλυση είναι σύμμαχος μας. Περισσότερες από τις μισές μονάδες άνθρακα που λειτουργούν σήμερα κοστίζουν περισσότερο από την κατασκευή νέων ανανεώσιμων πηγών ενέργειας από το μηδέν. Οι επιχειρήσεις άνθρακα έχουν αποτύχει. Η Διεθνής Οργάνωση Εργασίας εκτιμά ότι, παρά τις αναπόφευκτες απώλειες θέσεων εργασίας, η μετάβαση στην καθαρή ενέργεια θα έχει ως αποτέλεσμα την δημιουργία 18 εκατομμυρίων θέσεων εργασίας έως το 2030. Αλλά μια δίκαιη μετάβαση είναι απολύτως κρίσιμη. Πρέπει να αναγνωρίσουμε το ανθρώπινο κόστος της αλλαγής ενέργειας. Η κοινωνική προστασία, το προσωρινό βασικό εισόδημα, η επανεκπαίδευση και οι δεξιότητες μπορούν να υποστηρίξουν τους εργαζομένους και να διευκολύνουν τις αλλαγές που προκαλούνται από την απαλλαγή από τον άνθρακα.
Οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας είναι τώρα η πρώτη επιλογή όχι μόνο για το περιβάλλον, αλλά και για την οικονομία. Υπάρχουν όμως ανησυχητικά σημάδια. Ορισμένες χώρες έχουν χρησιμοποιήσει την κρίση για να μειώσουν την προστασία του περιβάλλοντος. Άλλοι επεκτείνουν την εκμετάλλευση των φυσικών πόρων και υπαναχωρούν από την διάσωση του κλίματος. Τα μέλη της G20, στα πακέτα διάσωσής τους, ξοδεύουν τώρα 50% περισσότερα σε τομείς που συνδέονται με την παραγωγή και την κατανάλωση ορυκτών καυσίμων, παρά στην ενέργεια χαμηλών εκπομπών άνθρακα. Και πέρα από τις ανακοινώσεις, όλοι πρέπει να περάσουν ένα τεστ αξιοπιστίας.
Επιτρέψτε μου να δώσω ένα παράδειγμα, το παράδειγμα της ναυτιλίας. Εάν ο ναυτιλιακός τομέας ήταν μια χώρα, θα ήταν η έκτη μεγαλύτερη εκπομπή αερίων θερμοκηπίου στον κόσμο. Στην Σύνοδο Κορυφής της Δράσης για το Κλίμα του περασμένου έτους, ξεκινήσαμε τον «Συνασπισμό Getting to Zero Shipping» (Συνασπισμός για Μεταφορές με Μηδενική Μόλυνση) για να πιέσουμε για μηδενικές εκπομπές πλοίων βαθέων υδάτων έως το 2030. Ωστόσο, οι τρέχουσες πολιτικές δεν συμφωνούν με αυτές τις δεσμεύσεις. Πρέπει να σκεφτούμε την επιβολή ρυθμιστικών και φορολογικών μέτρων, ώστε η ναυτιλιακή βιομηχανία να μπορεί να εκπληρώσει τις δεσμεύσεις της. Διαφορετικά, το «καθαρό πλοίο» δεν θα πλεύσει. Το ίδιο ισχύει και για την αεροπορία.
Οι υπογράφοντες στο Παρίσι είναι υποχρεωμένοι να υποβάλουν τις αναθεωρημένες και βελτιωμένες Εθνικά Καθορισμένες Συνεισφορές τους με τους στόχους μείωσης των εκπομπών τους το 2030. Δέκα μέρες από τώρα, μαζί με την Γαλλία και το Ηνωμένο Βασίλειο, συγκροτώ διάσκεψη κορυφής για τις κλιματικές φιλοδοξίες για την 5η επέτειο της συμφωνίας των Παρισίων. Λιγότερο από έναν χρόνο από τώρα, θα συναντηθούμε στην Γλασκώβη για την COP26. Αυτές οι στιγμές είναι ευκαιρίες - που δεν πρέπει να χάσουμε - για τα έθνη ώστε να αναλύσουν πώς θα προχωρήσουν και πώς θα ενεργήσουν καλύτερα, αναγνωρίζοντας τις κοινές αλλά διαφοροποιημένες ευθύνες υπό το φως των εθνικών συνθηκών – όπως ειπώθηκε στην Συμφωνία των Παρισίων – αλλά με τον κοινό στόχο της εξουδετέρωσης των εκπομπών άνθρακα έως το 2050.
Δεύτερον, επιτρέψτε μου τώρα να στραφώ στο βασικό ζήτημα της χρηματοδότησης. Οι δεσμεύσεις για καθαρές μηδενικές εκπομπές στέλνουν ένα σαφές μήνυμα στους επενδυτές, στις αγορές και στους υπουργούς Οικονομικών. Πρέπει όμως να προχωρήσουμε περισσότερο. Αυτό που χρειαζόμαστε είναι όλες οι κυβερνήσεις να μεταφράσουν αυτές τις δεσμεύσεις σε πολιτικές, σχέδια και στόχους με συγκεκριμένα χρονοδιαγράμματα. Αυτό θα προσφέρει μια διασφάλιση και εμπιστοσύνη στις επιχειρήσεις και στον χρηματοπιστωτικό τομέα να επενδύσουν για καθαρές μηδενικές εκπομπές. Είναι καιρός: να βάλετε μια τιμή στον άνθρακα. Σταδιακή κατάργηση της χρηματοδότησης ορυκτών καυσίμων και τερματισμός των επιδοτήσεων ορυκτών καυσίμων. Να σταματήσει η κατασκευή νέων εγκαταστάσεων παραγωγής ενέργειας από άνθρακα – και να σταματήσει η χρηματοδότηση της ενέργειας από άνθρακα στο εσωτερικό και στο εξωτερικό. Μετατόπιση της φορολογικής επιβάρυνσης από εισόδημα σε άνθρακα και από φορολογούμενους σε ρυπαίνοντες. Να ενσωματώσει τον στόχο της εξουδετέρωσης του άνθρακα σε όλες τις οικονομικές, δημοσιονομικές και πολιτικές αποφάσεις. Και να καταστούν υποχρεωτικές οι γνωστοποιήσεις του χρηματοοικονομικού ρίσκου που σχετίζονται με το κλίμα.
Η χρηματοδότηση θα πρέπει να ρέει προς την πράσινη οικονομία, την ανθεκτικότητα, την προσαρμογή και τα προγράμματα μετάβασης. Πρέπει να ευθυγραμμίσουμε όλες τις δημόσιες και ιδιωτικές χρηματοοικονομικές ροές με την Συμφωνία του Παρισιού και τους Στόχους της Αειφόρου Ανάπτυξης. Τα πολυμερή, περιφερειακά και εθνικά αναπτυξιακά ιδρύματα και οι ιδιωτικές τράπεζες πρέπει όλοι να δεσμευτούν να ευθυγραμμίσουν τον δανεισμό τους με τον παγκόσμιο καθαρό μηδενικό στόχο.
Καλώ όλους τους ιδιοκτήτες περιουσιακών στοιχείων και τους διευθυντές να απο-ανθρακοποιήσουν τα χαρτοφυλάκια τους και να συμμετάσχουν σε βασικές πρωτοβουλίες και συνεργασίες που ξεκίνησαν τα Ηνωμένα Έθνη, συμπεριλαμβανομένης της Συμμαχίας Global Investors for Sustainable Development Alliance και της Net-Zero Asset Owners Alliance σήμερα με 5,1 τρισεκατομμύρια δολάρια περιουσιακών στοιχείων. Οι εταιρείες πρέπει να προσαρμόσουν τα επιχειρηματικά τους μοντέλα και οι επενδυτές πρέπει να απαιτήσουν πληροφορίες από εταιρείες σχετικά με την ανθεκτικότητα αυτών των μοντέλων.
Τα παγκόσμια συνταξιοδοτικά ταμεία διαχειρίζονται περιουσιακά στοιχεία ύψους 32 τρισεκατομμυρίων δολαρίων, τοποθετώντας τα σε μια μοναδική θέση ώστε να μετακινήσουν την βελόνα και να δείξουν τον δρόμο. Απευθύνω έκκληση στις ανεπτυγμένες χώρες να εκπληρώσουν την μακροχρόνια υπόσχεσή τους να παρέχουν 100 δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως για να υποστηρίξουν τις αναπτυσσόμενες χώρες στην επίτευξη των κοινών στόχων μας για το κλίμα.
Δεν έχουμε φθάσει ακόμη εκεί. Πρόκειται για ζήτημα δικαιοσύνης, αλληλεγγύης και φωτισμένου προσωπικού συμφέροντος. Και ζητώ από όλες τις χώρες να καταλήξουν σε συμβιβασμό σχετικά με το άρθρο 6 της Συμφωνίας των Παρισίων, καθώς προετοιμάζονται για την COP26, ώστε να μας δώσουν τους σαφείς, δίκαιους και περιβαλλοντικά ορθούς κανόνες σύμφωνα με τους οποίους πρέπει να λειτουργούν οι αγορές άνθρακα. Χαιρετίζω το έργο της ειδικής ομάδας που ξεκίνησε τον Σεπτέμβριο, με μέλη που εκπροσωπούν 20 τομείς και 6 ηπείρους, να αναπτύξουν ένα σχέδιο για ιδιωτικές αγορές άνθρακα μεγάλης κλίμακας.
Τρίτον, χρειαζόμαστε μια σημαντική ανακάλυψη στην προσαρμογή και στην ανθεκτικότητα. Βρισκόμαστε σε έναν αγώνα ενάντια στο χρόνο για να προσαρμοστούμε σε ένα ταχύτατα μεταβαλλόμενο κλίμα. Η προσαρμογή δεν πρέπει να είναι το ξεχασμένο στοιχείο της δράσης για το κλίμα. Μέχρι τώρα, η προσαρμογή αντιπροσωπεύει μόνο το 20% της χρηματοδότησης του κλίματος, φθάνοντας τα 30 δισεκατομμύρια δολάρια κατά μέσο όρο το 2017 και το 2018. Αυτό εμποδίζει το ουσιαστικό έργο μας για την μείωση του κινδύνου καταστροφών και επίσης δεν είναι καθόλου έξυπνο. Η Παγκόσμια Επιτροπή Προσαρμογής διαπίστωσε ότι κάθε $ 1 που επενδύθηκε στην προσαρμογή θα μπορούσε να αποφέρει σχεδόν 4 $ σε οφέλη.
Έχουμε ηθική επιταγή και σαφές οικονομικό πλαίσιο για την στήριξη των αναπτυσσόμενων χωρών ώστε να προσαρμοστούν και να οικοδομήσουν την ανθεκτικότητα στις τρέχουσες και μελλοντικές κλιματικές επιπτώσεις. Πριν από την COP 26, όλοι οι δωρητές και οι Πολυμερείς και Εθνικές Τράπεζες Ανάπτυξης θα πρέπει να δεσμευτούν να αυξήσουν το μερίδιο της χρηματοδότησης προσαρμογής και ανθεκτικότητας σε τουλάχιστον 50% της χρηματοδοτικής τους στήριξης. Συστήματα έγκαιρης προειδοποίησης, ανθεκτικές στο κλίμα υποδομές, βελτιωμένη γεωργία ξηράς γης, προστασία της μαγγρόβιας βλάστησης και άλλα βήματα μπορούν να δώσουν στον κόσμο ένα διπλό μέρισμα: αποφυγή μελλοντικών απωλειών και δημιουργία οικονομικών κερδών και άλλων οφελών.
Πρέπει να προχωρήσουμε σε υποστήριξη μεγάλης κλίμακας, προληπτικής και συστηματικής προσαρμογής. Αυτό είναι ιδιαίτερα επείγον για μικρές νησιωτικές αναπτυσσόμενες χώρες που απειλούνται με αφανισμό. Ο αγώνας για την ανθεκτικότητα είναι εξίσου σημαντικός με τον αγώνα για τις μηδενικές εκπομπές.
Αλλά πρέπει να θυμόμαστε: δεν μπορεί να υπάρξει διαχωρισμένη δράση για το κλίμα έξω από την μεγαλύτερη πλανητική εικόνα. Όλα είναι αλληλένδετα – το παγκόσμιο κοινά αγαθά και η παγκόσμια ευημερία. Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να δράσουμε ευρύτερα, πιο ολιστικά, σε πολλά μέτωπα, για να διασφαλίσουμε την υγεία του πλανήτη μας από την οποία εξαρτάται όλη η ζωή. Η φύση μας τρέφει, μας ντύνει, μας ξεδιψάει, δημιουργεί το οξυγόνο, διαμορφώνει τον πολιτισμό μας και τις πίστες μας και σφυρηλατεί την ταυτότητά μας. Το 2020 έπρεπε να ήταν «σούπερ έτος» για την φύση, αλλά η πανδημία είχε άλλα σχέδια για εμάς. Τώρα πρέπει να χρησιμοποιήσουμε το 2021 για την αντιμετώπιση της έκτακτης ανάγκης στον πλανήτη. Τον επόμενο χρόνο, οι χώρες θα συναντηθούν στο Κουνμίνγκ για να σφυρηλατήσουν ένα πλαίσιο βιοποικιλότητας μετά το 2020 ώστε να σταματήσουν την κρίση εξαφάνισης και να βάλουν τον κόσμο σε μια πορεία αρμονικής συμβίωσης με την φύση. Ο κόσμος δεν έχει επιτύχει κανέναν από τους παγκόσμιους στόχους για την βιοποικιλότητα που είχαν τεθεί για το 2020. Επομένως, χρειαζόμαστε πολύ περισσότερη φιλοδοξία και μεγαλύτερη δέσμευση για την επίτευξη μετρήσιμων στόχων και μέσων εφαρμογής, ιδίως χρηματοδότησης και μηχανισμών παρακολούθησης.
Αυτό σημαίνει:
Όλο και μεγαλύτερες αποτελεσματικά διαχειριζόμενες περιοχές διατήρησης,
έτσι ώστε η επίθεσή μας σε είδη και οικοσυστήματα να μπορεί να σταματήσει.
Θετική στη βιοποικιλότητα γεωργία και αλιεία, μειώνοντας την
υπερεκμετάλλευση και την καταστροφή του φυσικού κόσμου.
Σταδιακή κατάργηση αρνητικών επιδοτήσεων, επιδοτήσεων που
καταστρέφουν υγιή εδάφη, μολύνουν τις πλωτές οδούς μας και μας οδηγούν να ψαρεύουμε σε άδειους ωκεανούς.
Μετάβαση από την μη βιώσιμη και αρνητική στην φυσική εξόρυξη πόρων και σε ευρύτερα πρότυπα βιώσιμης κατανάλωσης.
Η βιοποικιλότητα δεν είναι απλώς η χαριτωμένη και χαρισματική άγρια φύση· είναι ο ζωντανός, αναπνευστικός ιστός της ζωής. Επίσης το 2021, οι χώρες θα διοργανώσουν το Συνέδριο Ocean Conference για την προστασία και την προώθηση της υγείας του θαλάσσιου περιβάλλοντος του κόσμου. Η υπεραλίευση πρέπει να σταματήσει. Η ρύπανση από χημικά και στερεά απόβλητα – ιδίως τα πλαστικά – πρέπει να μειωθεί δραστικά. Τα θαλάσσια αποθέματα πρέπει να αυξηθούν σημαντικά και οι παράκτιες περιοχές χρειάζονται μεγαλύτερη προστασία. Η μπλε οικονομία προσφέρει αξιοσημείωτες δυνατότητες. Ήδη, αγαθά και υπηρεσίες από τον ωκεανό παράγουν 2,5 τρισεκατομμύρια δολάρια κάθε χρόνο και συνεισφέρουν με πάνω από 31 εκατομμύρια άμεσες θέσεις εργασίας πλήρους απασχόλησης – τουλάχιστον μέχρι την στιγμή που χτύπησε η πανδημία.
Χρειαζόμαστε επείγουσα δράση σε παγκόσμια κλίμακα για να αποκομίσουμε αυτά τα οφέλη, αλλά και για να προστατεύσουμε τις θάλασσες και τους ωκεανούς του κόσμου από τις πολλές πιέσεις που αντιμετωπίζουν. Η παγκόσμια διάσκεψη του επόμενου έτους για τις βιώσιμες μεταφορές στο Πεκίνο πρέπει επίσης να ενισχύσει αυτόν τον ζωτικό τομέα, αντιμετωπίζοντας παράλληλα το αρνητικό της αποτύπωμα στο περιβάλλον. Η σύνοδος κορυφής για τα συστήματα τροφίμων πρέπει να στοχεύει στην μετατροπή της παγκόσμιας παραγωγής και κατανάλωσης τροφίμων. Τα συστήματα τροφίμων είναι ένας από τους κύριους λόγους που αποτυγχάνουμε να παραμείνουμε εντός των οικολογικών ορίων του πλανήτη μας.
Στις αρχές του 2021 θα ξεκινήσουμε την δεκαετία του ΟΗΕ για την αποκατάσταση του οικοσυστήματος με στόχο την πρόληψη, αναστολή και αναστροφή της υποβάθμισης των δασών της γης και άλλων οικοσυστημάτων παγκοσμίως. Η δεκαετία είναι μια κραυγή για όλους όσοι θέλουν να αντιμετωπίσουν τις δίδυμες κρίσεις της απώλειας της βιοποικιλότητας και της κλιματικής αλλαγής με πρακτική και θετική δράση.
Η Διεθνής Διάσκεψη για την Διαχείριση Χημικών Προϊόντων θα δημιουργήσει ένα πλαίσιο μετά το 2020 για τις χημικές ουσίες και τα απόβλητα. Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας η ορθή διαχείριση χημικών ουσιών θα μπορούσε να αποτρέψει τουλάχιστον 1,6 εκατομμύρια θανάτους ετησίως. Το 2021 θα είναι επίσης κρίσιμο για την προώθηση της Νέας Αστικής Ατζέντας. Οι πόλεις του κόσμου είναι θεμελιώδεις πρώτες γραμμές για την αειφόρο ανάπτυξη – ευάλωτες σε καταστροφές αλλά και φορείς καινοτομίας και δυναμισμού. Ας μην ξεχνάμε ότι περισσότερο από το 50% της ανθρωπότητας ζει ήδη σε πόλεις και αυτός ο αριθμός θα φτάσει σχεδόν το 70% το 2050. Το επόμενο έτος, εν συντομία, μας δίνει πολλές ευκαιρίες να σταματήσουμε την λεηλασία και να ξεκινήσουμε την θεραπεία.
Ένας από τους καλύτερους συμμάχους μας είναι η ίδια η φύση. Η δραστική μείωση της αποψίλωσης και η συστηματική αποκατάσταση των δασών και άλλων οικοσυστημάτων είναι η μοναδική μεγαλύτερη φυσική ευκαιρία για τον μετριασμό της κλιματικής αλλαγής. Πράγματι, οι λύσεις που βασίζονται στην φύση θα μπορούσαν να παρέχουν το ένα τρίτο των καθαρών μειώσεων των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου που απαιτούνται για την επίτευξη των στόχων της συμφωνίας του Παρισιού. Το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ έχει εκτιμήσει ότι οι επιχειρηματικές ευκαιρίες σε όλη την φύση θα μπορούσαν να δημιουργήσουν 191 εκατομμύρια θέσεις εργασίας έως το 2030. Μόνο το Μεγάλο Πράσινο Τείχος της Αφρικής έχει δημιουργήσει 335.000 θέσεις εργασίας.
Οι γνώσεις των αυτόχθονων που έχουν αποσταχθεί εδώ και χιλιετίες από την στενή και άμεση επαφή με την φύση, μπορούν να βοηθήσουν, να δείξουν το δρόμο. Οι αυτόχθονοι πληθυσμοί αποτελούν λιγότερο από το 6% του παγκόσμιου πληθυσμού, αλλά είναι διαχειριστές του 80% της παγκόσμιας βιοποικιλότητας στην ξηρά. Ήδη, γνωρίζουμε ότι η φύση που διαχειρίζονται οι αυτόχθονες πληθυσμοί μειώνεται λιγότερο γρήγορα από ό,τι αλλού. Καθώς οι αυτόχθονες πληθυσμοί που ζουν στην Γη είναι από τους πιο ευάλωτους στην κλιματική αλλαγή και την περιβαλλοντική υποβάθμιση, είναι καιρός να λάβουμε υπόψη τις φωνές τους, να ανταμείψουν τις γνώσεις τους και να σεβαστούν τα δικαιώματά τους.
Ας αναγνωρίσουμε επίσης τον κεντρικό ρόλο των γυναικών. Οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής και της περιβαλλοντικής υποβάθμισης πέφτουν περισσότερο στις γυναίκες. Αποτελούν το 80% αυτών που εκτοπίζονται από την κλιματική αλλαγή. Αλλά οι γυναίκες είναι επίσης η ραχοκοκαλιά της γεωργίας και βασικοί υπεύθυνοι φυσικών πόρων. Είναι από τους κορυφαίους υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στον κόσμο. Και η εκπροσώπηση των γυναικών στα εθνικά κοινοβούλια συνδέεται άμεσα με την υπογραφή συμφωνιών δράσης για το κλίμα. Καθώς η ανθρωπότητα επινοεί στρατηγικές για την διαχείριση των φυσικών πόρων, την διατήρηση του περιβάλλοντος και την οικοδόμηση μιας πράσινης οικονομίας, χρειαζόμαστε περισσότερες γυναίκες που θα λαμβάνουν αποφάσεις στο τραπέζι.
Έχω παρουσιάσει μια κατάσταση έκτακτης ανάγκης, αλλά βλέπω επίσης ελπίδα. Βλέπω μια ιστορία προόδου που δείχνουν τι μπορεί να γίνει: από την διάσωση της στιβάδας του όζοντος, από την μείωση των ποσοστών εξαφάνισης έως την επέκταση των προστατευόμενων περιοχών. Πολλές πόλεις γίνονται πιο πράσινες. Η οικονομία ανακύκλωσης μειώνει τα απόβλητα.
Οι περιβαλλοντικοί νόμοι έχουν αυξανόμενη εμβέλεια. Τουλάχιστον 155 κράτη μέλη των Ηνωμένων Εθνών αναγνωρίζουν πλέον νομικά ότι ένα υγιές περιβάλλον είναι βασικό ανθρώπινο δικαίωμα. Και η βάση γνώσεων είναι μεγαλύτερη από ποτέ. Με μεγάλη χαρά έμαθα ότι ο Πρόεδρος Bollinger του Πανεπιστήμιου της Κολούμπια εγκαινίασε μια Σχολή Κλίματος, την πρώτν νέα Σχολή εδώ μέσα σε ένα τέταρτο του αιώνα. Συγχαρητήρια! Πρόκειται για μια υπέροχη επίδειξη υποτροφίας και ηγεσίας.
Χαίρομαι που γνωρίζω ότι τόσα πολλά μέλη του Δικτύου Λύσεων Αειφόρου Ανάπτυξης είναι σήμερα μαζί μας ως ειδικοί καλεσμένοι: πρόεδροι πανεπιστημίων, καγκελάριοι, δάσκαλοι, καθηγητές και άλλοι μελετητές. Η πρωτοβουλία των Ηνωμένων Εθνών για τον ακαδημαϊκό αντίκτυπο συνεργάζεται με ιδρύματα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης ανά τον κόσμο. Οι συνεισφορές των πανεπιστημίων είναι απαραίτητες για την επιτυχία μας.
Ένας νέος κόσμος διαμορφώνεται. Όλο και περισσότεροι άνθρωποι αναγνωρίζουν τα όρια των συμβατικών κριτηρίων όπως το Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν, στο οποίο οι περιβαλλοντικά επιβλαβείς δραστηριότητες θεωρούνται οικονομικά θετικές. Οι νοοτροπίες αλλάζουν. Όλο και περισσότεροι άνθρωποι κατανοούν την ανάγκη για τις δικές τους καθημερινές επιλογές για μείωση των ιχνών του άνθρακα και σεβασμό των πλανητικών ορίων. Και βλέπουμε εμπνευσμένα κύματα κοινωνικής κινητοποίησης από νέους. Από διαμαρτυρίες στους δρόμους έως διαδικτυακή υπεράσπιση. Από την εκπαίδευση στην τάξη μέχρι την εμπλοκή της κοινότητας. Από τους θάλαμους ψηφοφορίας έως τους χώρους εργασίας. Παντού οι νέοι ωθούν τους ηλικιωμένους να κάνουν το σωστό.
Αυτή είναι μια στιγμή αλήθειας για τους ανθρώπους και για τον πλανήτη. Το COVID και το κλίμα μας οδήγησαν στο κατώφλι. Δεν μπορούμε να επιστρέψουμε στην παλιά κατάσταση της ανισότητας, της αδικίας και της βαριάς κυριαρχίας πάνω στην Γη. Αντ' αυτού, πρέπει να προχωρήσουμε προς μια ασφαλέστερη, πιο βιώσιμη και πιο δίκαιη πορεία. Έχουμε ένα προσχέδιο: την ατζέντα του 2030, τους στόχους αειφόρου ανάπτυξης και την συμφωνία του Παρισιού για την αλλαγή του κλίματος.
Η πόρτα είναι ανοιχτή, οι λύσεις υπάρχουν. Τώρα είναι η ώρα να μετασχηματίσουμε την σχέση των ανθρώπων με τον φυσικό κόσμο, και μεταξύ τους. Και πρέπει να το κάνουμε μαζί. Η αλληλεγγύη είναι ανθρωπιά. Η αλληλεγγύη είναι επιβίωση. Αυτό είναι το μάθημα του 2020. Με τον κόσμο σε αδιέξοδο και αποδιοργάνωση που προσπαθεί να συγκρατήσει την πανδημία, ας πάρουμε το μάθημα και ας αλλάξουμε πορεία για την κεντρική περίοδο που θα ακολουθήσει.